KHI TÔI NẰM CHẾT – WILLIAM FAULKNER – CUỘC HÀNH TRÌNH ĐÁNG SỢ
Nếu là một người yêu thích văn học Mỹ, chắc hẳn bạn không thể không biết đến William Faulkner. Ông dường như là nhà văn mang nhiều tố chất “Mỹ” nhất, đoạt giải Nobel năm 1949, có một sự ảnh hưởng sâu rộng lên văn chương toàn cầu.
“Khi tôi nằm chết” là một trong tứ đại kỳ thư nổi tiếng của ông.
Giới thiệu nội dung: Câu chuyện kể về chuyến hành trình gian nan mang thi thể của Addie Bundren – vợ ông Anse Bundren và mẹ của năm người con – từ nhà đến Jefferson để chôn. Jefferson vốn là nghĩa trang người thân của bà. Đây là trò trả thù của bà lên người chồng vì cuộc sống chung bất hạnh. Mục đích của ông chồng là làm theo ý nguyện của bà nhưng cũng là đến Jefferson để làm bộ răng giả và lấy vợ mới. Họ mang xác bà đi suốt nhiều ngày dù cái xác đã bốc mùi trên phố, vật vã băng qua vùng nước. Trong cuộc hành trình thì Cash – con trai trưởng – bị gãy chân nhưng không chữa vì muốn chôn xác mẹ trước, bởi thế tạm bó chân lại bằng xi măng. Jewel – người con ngoài giá thú của bà Addie – thì phải bán con ngựa vất vả làm lụng kiếm được để đổi lấy hai con la nhằm tiếp tục cuộc hành trình. Darl – người con thứ – thì biết chuyến đi này rất mệt mỏi và vô nghĩa nên nổi lửa định thiêu xác mẹ, anh bị đưa vào trại giam tâm thần Jackson. Vardaman – cậu con trai út – nghĩ mẹ là một con cá nhưng vẫn vô cùng đau buồn khi mất mẹ và chứng kiến sự khốn khổ xảy ra cho gia đình. Riêng Dewey Dell, cô con gái, thì đến Jefferson mua thuốc để bỏ cái thai của người tình là Lafe làm nên (với số tiền 10 đô) nhưng không thành công.
- Câu chuyện được dẫn bằng dòng ý thức của 15 người (15 POV)
Cảm nhận đầu tiên của mình là, đây không phải tác phẩm dành cho người thiếu kiên nhẫn. Ngôi kể của nó không những nhảy xoành xoạch từ người này sang người kia, với số lượng nhân vật khá nhiều, mà cách dẫn truyện cũng không hề bình thường: theo dòng ý thức đến gần như miên man. Không phải tự nhiên mà những người đã đọc truyện của William Faulkner thường nói rằng cách viết của ông khó hiểu. Nhưng nếu bạn đã nắm được hướng đi mà tác giả dùng thì sẽ bị cuốn vào câu chuyện một cách mạnh mẽ và ấn tượng với cách xây dựng nhân vật của ông. Mỗi POV đều có phong cách riêng. Người kể nhiều nhất có lẽ là Darl – một anh chàng được hàng xóm đánh giá là giàu tình cảm nhất, với giọng kể khá nhẹ nhàng và điềm tĩnh, làm gì cũng thận trọng, nhưng cuối cùng lại là người “phát điên”, phản đối chuyến hành trình vô lý mạnh nhất để rồi bị tống vào trại tâm thần. Đến ngôi kể của cậu bé Vardaman thì chúng ta có một dòng ý thức ngây ngô nhưng đầy đau khổ. Cậu bé đã nghĩ rằng mẹ mình là một con cá nhưng cũng biết rằng, khi các anh bỏ xác bà vào trong hòm thì bà đã không còn là bà nữa rồi. Sang điểm nhìn của Cash – anh con trai cả – thì rõ khô khan và nhiều kiến thức lẫn trí tuệ hơn hẳn, tương xứng với cái danh thợ mộc tài năng mà người ta nhận xét về anh. Anh còn là một người chịu đựng rất giỏi, vì muốn mẹ mình được chôn trước mà không chịu đến bác sĩ. POV của vị bác sỹ Peabody thì lại có những nhận xét rất chuyên nghiệp và trí thức, chẳng hạn như suy nghĩ về cái chết của giới hư vô chủ nghĩa, chính thống chủ nghĩa, cách ông quan sát người bệnh…
Theo mình thật khó để nói ai trong gia đình Bundren mới là nhân vật chính của câu chuyện. Trong hành trình chung ấy, nội tâm mỗi người cũng có một chuyến hành trình riêng, cô độc, mệt mỏi, trường kỳ giống như câu nói của cha bà Addie: con người sinh ra là để đợi chờ cái chết. Nhưng dù gì thì càng về sau nó càng tạo không khí nặng nề cho câu chuyện. Và cái kết đến, đơn giản thôi, mọi trái tim đều bị đập cho vỡ nát luôn. Thật kỳ lạ là truyện nhiều POV như vậy nhưng nhân vật mình thích nhất lại là Jewel – người hầu như không đóng vai trò kể chuyện (chỉ có một đoạn nhỏ) dù thời lượng xuất hiện của cậu ta nhiều không kém hai người anh Darl và Cast. Mình đã khá mong chờ POV ở phần sau và cuối truyện của Jewel nhưng cuối cùng lại nghĩ, có khi như vậy lại tốt hơn. Mình không muốn nhìn thấy nỗi đau trong cậu bởi vì những gì cậu thể hiện ra qua mắt nhìn của những người khác đã nặng nề lắm rồi. (Nhưng tại sao tác giả lại không cho nhân vật này kể chuyện nhiều như bốn người anh em kia? Tại vì cậu là con ngoài giá thú của bà Addie, là người bà yêu thương nhất chăng? Hay tại vì cậu không có dòng máu của Bundren nên “cuốn lịch sử nội tâm gia đình” đó không cần nhiều tiếng nói của cậu?)
2. Sự phá vỡ ngữ pháp
Mình nghĩ truyện này thuộc dạng khó đọc. Mặc dù nắm được cốt truyện mà cũng khá là hiểu nhưng mình vẫn chẳng thấm thía được hết ý tứ tác giả truyền tải. Dường như trong mỗi hình ảnh, mỗi cú phá vỡ cấu trúc câu (tạo nên sự vừa kì lạ vừa kích thích) đều mang một ý nghĩa nào đó. Mình dự định sẽ đọc thêm cuốn “Âm thanh và cuồng nộ” của ông để hiểu hơn.
Nhìn chung, “Khi tôi nằm chết” là cuốn sách kì lạ nhất mình từng đọc từ trước đến giờ. Nặng nề và sâu sắc. Đọc nó cảm giác giống như đang dấn thân vào cuộc hành trình trong bóng tối của sự chết.
Tác giả: Blue Cat